Het klooster Schagen of Catharinaklooster of Schagen-zusterhuis

Het klooster Schagen of Sint Catharina bestond waarschijnlijk al voor 1447. De zusters kwamen uit Schagen gevestigd. Waarschijnlijk is het dus gesticht door de zusters van het Sint Catharina-klooster te Schagen als dochterklooster. Het klooster behoorde tot de derde orde van Sint Franciscus en maakte net als het klooster Abcoude deel uit van het Utrechtse kapittel. In 1526 stelde het zich onder de hoede van de orde van de Minrebroeders. Mater en convent sloten op 12 oktober 1447 een overeenkomst met het kapittel van Sint Pancras te Leiden over de kapel en de parochierechten. Het klooster had een eigen biechtvader en mocht ook niet-kloosterlingen bij de kapel laten begraven tegen een vergoeding aan deken en kapittel, maar mocht geen memoriediensten aannemen, behalve voor de kloosterlingen. Voor deze voorrechten betaalde het jaarlijks een bijdrage en was het verplicht om de deken, de oudste kanunnik en de cureit van Sint Pancras bij de professiemaaltijden te nodigen. Het klooster stond onder een ministra of mater, bijgestaan door een procuratrix. In een dcument uit 1572 worden ook voogden genoemd. Het klooster wordt als vrij welvarend vermeld.

kaart van klooster Schagen volgens Van Oerle

klooster Schagen, Hans Liefrink 1578

Het kloosterterrein besloeg het zuidelijke deel van het gebied tussen Jan Vossensteeg en de Donkeregracht. Van Oerle vermeldt ook het Patershuis Schagen aan de huidige Schagensteeg. Bij Hans Liefrink en ook bij Guicciardini is op die plek geen bebouwing te zien die iets voorstelt. Wel duidt de vermelding van het dat patershuis erop dat er aan die kant van de achtergracht gebouwen stonden die bij het klooster hoorden. Bij Hans Liefrink zien we een gebouw dat tegen de andere kloostergebouwen staat en dat over de achtergracht is gebouwd. De Schagensteeg (destijds Ikkersteeg) moet een oprijlaan voor het klooster zijn geweest. Via een brug over de Achtergracht werd de toegangsdeur van het klooster bereikt. Die brug in het verlengde van de Schagensteeg is daar door de eeuwen heen gebleven. Hij staat op alle volgende kaarten en ook op de kaart van Van Campen van 1850. De achtergracht is in 1861 gedempt. Waarschijnlijk heeft de brug er tot dat moment gelegen. De meeste stegen vanaf de Haarlemmerstraat hadden via een brug over de achtergracht verbinding met Maredorp. Dat was ook wel logisch want langs de achtergracht liep geen pad aan de zijde van de Haarlemmerstraat.

Het klooster werd na de Hervorming aan de stad Leiden toegewezen. De gebouwen werden gesloopt en in 1580 werd een gedeelte van het terrein ingericht als beestenmarkt. In 1594 werden enkele erven uitgegeven voor bebouwing.